यदि॑ क्षि॒तायु॒र्यदि॑ वा॒ परे॑तो॒ यदि॑ मृ॒त्योर॑न्ति॒कं नी॑त ए॒व । तमा ह॑रामि॒ निॠ॑तेरु॒पस्था॒दस्पा॑र्षमेनं श॒तशा॑रदाय ॥
English Transliteration
yadi kṣitāyur yadi vā pareto yadi mṛtyor antikaṁ nīta eva | tam ā harāmi nirṛter upasthād aspārṣam enaṁ śataśāradāya ||
Pad Path
यदि॑ । क्षि॒तऽआ॑युः । यदि॑ । वा॒ । परा॑ऽइतः । यदि॑ । मृ॒त्योः । अ॒न्ति॒कम् । निऽइ॑तः । ए॒व । तम् । आ । ह॒रा॒मि॒ । निःऽऋ॑तेः । उ॒पऽस्था॑त् । अस्पा॑र्षम् । ए॒न॒म् । श॒तऽशा॑रदाय ॥ १०.१६१.२
Rigveda » Mandal:10» Sukta:161» Mantra:2
| Ashtak:8» Adhyay:8» Varga:19» Mantra:2
| Mandal:10» Anuvak:12» Mantra:2
Reads times
BRAHMAMUNI
Word-Meaning: - (यदि क्षितायुः) यदि रोगाक्रान्त क्षीण आयु हो गया (यदि वा परेतः) यदि वर्त्तमान अवस्था से परे चला गया है, अधिक रोगी हो गया है (अन्तिकं नीतः-एव) यदि मृत्यु के समीप रोग ने पहुँचा दिया-मरणासन्न कर दिया (तं निर्ऋतेः) उस घोर आपत्ति के (उपस्थात्-आ हरामि) उत्सङ्ग से ले आता हूँ (एनं शतशारदाय) इसे सौ शरद् काल के लिए, सौ वर्ष-पर्यन्त जीवन के लिए (आस्पार्षम्) बलवान् करता हूँ ॥२॥
Connotation: - रोगी घने रोग में पड़ जावे, तो चकित्सक ओषधि से चिकित्सा करता हुआ होमचिकित्सा करता हुआ साथ-साथ बलवान् शब्दों में आश्वासन दे कि मैं तुझे मृत्यु के समीप गये हुए को भी पूर्ण बलवान् बनाता हूँ ॥२॥
Reads times
BRAHMAMUNI
Word-Meaning: - (यदि क्षितायुः) यदि रोगाक्रान्तः-क्षीणायुः (यदि वा परेतः) यदि चेतोऽवस्थातः परागतः (यदि-मृत्योः-अन्तिकं नीतः-एव) यदि मृत्योः समीपं रोगेण नीतो मरणासन्नः कृतोऽपि (तं निर्ऋतेः-उपस्थात्-आहरामि) तं घोरापत्तेरुपस्थानादुत्सङ्गादानयामि (एनं शतशारदाय-अस्पार्षम्) एनं शतशरत्कालाय शतवर्षपर्यन्तमित्यर्थः-बलिनं करोमि “स्पृ प्रीतिबलनयोः” ॥२॥
