Go To Mantra

कस्मा॒न्नु गु॒ल्फावध॑रावकृण्वन्नष्ठी॒वन्ता॒वुत्त॑रौ॒ पूरु॑षस्य। जङ्घे॑ नि॒रृत्य॒ न्यदधुः॒ क्व स्वि॒ज्जानु॑नोः स॒न्धी क उ॒ तच्चि॑केत ॥

Mantra Audio
Pad Path

कस्मात् । नु । गुल्फौ । अधरौ । अकृण्वन् । अष्ठीवन्तौ । उत्ऽतरौ । पुरुषस्य । जङ्घे इति । नि:ऽऋत्य । नि । अदधु: । क्व । स्वित् । जानुनो: । संधी इति सम्ऽधी । क: । ऊं इति । तत् । चिकेत ॥२.२॥

Atharvaveda » Kand:10» Sukta:2» Paryayah:0» Mantra:2


Reads times

PANDIT KSHEMKARANDAS TRIVEDI

मनुष्यशरीर की महिमा का उपदेश।

Word-Meaning: - (कस्मात्) किस [पदार्थ] से (नु) अव (पुरुषस्य) मनुष्य के (अधरौ) नीचे के (गुल्फौ) दोनों टकने और (उत्तरौ) ऊपर के (अष्ठीवन्तौ) दोनों घुटने (अकृण्वन्) उन [ईश्वरगुणों] ने बनाये हैं। (जङ्घे) दोनों टाँगों को (निर्ऋत्य) अलग-अलग करके (क्व स्वित्) किसके भीतर (जानुनोः) दानों घुटनों के (सन्धी) दोनों जोड़ो को (नि अदधुः) उन्हों ने जमाया, (कः उ) किस ने ही (तत्) उसे (चिकेत) जाना है ॥२॥
Connotation: - अब यह प्रश्न है कि किस वस्तु से, किस बुद्धिमत्ता से, किस ने मनुष्यदेह के अद्भुत अङ्गों को एक दूसरे में जोड़ा है ॥२॥
Footnote: २−(कस्मात्) पदार्थात् (नु) इदानीम् (गुल्फौ) म० १। पाद−ग्रन्थी (अधरौ) निम्नौ (अकृण्वन्) कृवि हिंसाकरणयोः। ते परमेश्वरगुणाः कृतवन्तः (अष्ठीवन्तौ) अ० २।३३।५। जान्वोः सन्धिस्थाने (उत्तरौ) उपरिभवौ (पुरुषस्य) म० १ (जङ्घे) अ० ४।११।१०। गुल्फजान्वोरन्तरालौ अवयवौ (निर्ऋत्य) निर्+ऋ गतौ-ल्यप्। निर्गम्य (नि) दृढम् (अदधुः) धृतवन्तः (क्व स्वित्) कुत्रचित् (जानुनोः) अ० ९।८।२१। जङ्घोपरिभागयोः (सन्धी) ग्रन्थी (कः) कश्चित् (उ) एव (तत्) प्रयोजनम् (चिकेत) ज्ञातवान् ॥