वांछित मन्त्र चुनें

आसी॑नासोअरु॒णीना॑मु॒पस्थे॑ र॒यिं ध॑त्त दा॒शुषे॒ मर्त्या॑य। पु॒त्रेभ्यः॑ पितर॒स्तस्य॒वस्वः॒ प्र य॑च्छत॒ त इ॒होर्जं॑ दधात ॥

मन्त्र उच्चारण
पद पाठ

आसीनास: । अरुणीनाम् । उपऽस्थे । रयिम् । धत्त । दाशुषे । मर्त्याय । पुत्रेभ्य: । पितर: । तस्य । वस्व: । प्र । यच्छत । ते । इह । ऊर्जम् । दधात ॥३.४३॥

अथर्ववेद » काण्ड:18» सूक्त:3» पर्यायः:0» मन्त्र:43


बार पढ़ा गया

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी

पितरों और सन्तानों के कर्तव्य का उपदेश।

पदार्थान्वयभाषाः - (पितरः) हे पितरो ! (अरुणीनाम्) पाने योग्य क्रियाओं [वा विद्याओं] की (उपस्थे) गोद में (आसीनासः)बैठे हुए तुम (दाशुषे) दाता (मर्त्याय) मनुष्य के लिये (रयिम्) धन (धत्त) धरो, (ते) वे तुम (इह) यहाँ पर (पुत्रेभ्यः) पुत्रों को (तस्य) उस (वस्वः) धन का (प्रयच्छत) दान करो, और (ऊर्जम्) पराक्रम (दधात) धारण करो ॥४३॥
भावार्थभाषाः - वृद्ध पितर लोग उत्तमक्रियाओं और विद्याओं द्वारा धन का संग्रह कर के सुपात्र विद्या आदि देनेवालेपुरुष को धन का दान देवें और सन्तानों को यथायोग्य दाय भाग कर के पराक्रमीबनावें ॥४३॥यह मन्त्र कुछ भेद से ऋग्वेद में है−१०।१५।७। और यजुर्वेद १९।६३॥
टिप्पणी: ४३−(आसीनासः) आसीनाः। उपविशन्तः (अरुणीनाम्) म० २१। प्राप्तव्यानां क्रियाणांविद्यानां वा (उपस्थे) उत्सङ्गे (रयिम्) धनम् (धत्त) धरत (दाशुषे) दात्रे (मर्त्याय) मनुष्याय (पुत्रेभ्यः) सन्तानेभ्यः (पितरः) (तस्य) (वस्वः) वसुनोधनस्य (प्र यच्छत) दानं कुरुत (ते) तादृशा यूयम् (इह) अस्मिंल्लोके (ऊर्जम्)पराक्रमम् (दधात) धरत ॥