देवता: विराट् गायत्री,प्राजापत्या गायत्री,द्विपदा साम्नी बृहती
ऋषि: दुःस्वप्ननासन
छन्द: यम
स्वर: दुःख मोचन सूक्त
वि॒द्म ते॑स्वप्न ज॒नित्रं॒ निरृ॑त्याः पु॒त्रोऽसि॑ य॒मस्य॒ कर॑णः । अन्त॑कोऽसिमृ॒त्युर॑सि । तं त्वा॑ स्वप्न॒ तथा॒ सं वि॑द्म॒ स नः॑ स्वप्नदुः॒ष्वप्न्या॑त्पाहि ॥
पद पाठ
विद्म । ते । स्वप्न । जनित्रम् । नि:ऽऋत्या: । पुत्र: । असि । यमस्य । करण: ॥५.४॥
अथर्ववेद » काण्ड:16» सूक्त:5» पर्यायः:0» मन्त्र:4
बार पढ़ा गया
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी
आलस्यादिदोष के त्याग के लिये उपदेश।
पदार्थान्वयभाषाः - (स्वप्न) हे स्वप्न ! [आलस्य] (ते) तेरे (जनित्रम्) जन्मस्थान को (विद्म) हम जानते हैं, तू (निर्ऋत्याः) निर्ऋति [महामारी] का (पुत्रः) पुत्र और (यमस्य) मृत्यु का (करणः)करनेवाला (असि) है... [म० २, ३] ॥४॥
भावार्थभाषाः - मन्त्र १-३ के समान है॥४॥
टिप्पणी: ४−(निर्ऋत्याः) कृच्छ्रापत्तेः। अन्यत् पूर्ववत् ॥