पदार्थान्वयभाषाः - यः खलु सर्वेश्वरः सर्वात्मा परमात्मास्ति स एकरसेन तिष्ठति न कदापि विकृतिमाप्नोति न कदापि हृष्यति न च क्लिश्यते। यमिह न कोऽपि पदार्थः प्रसादयितुं शक्नोति। तमिह अनभिज्ञा अध्वर्यवः कथमिव विनश्वरैर्द्रव्यैः लोभयन्त इव सन्तोषयितुं यतन्ते। तथापि भक्त्या प्रेम्णा अन्तःकरणेन च जनास्तमेव यदुपासते। सा प्रेमनिर्भरस्थानं मनुष्याणामभीष्टदेवतां प्रति मानसिकभावनास्ति। सर्वभावेन तं प्रसादयितुं न कोऽपि शक्नोति। तथापि साक्षित्वेन भक्तानां सात्त्विकमनोभावं भावयन् संतुष्यत्येव चेतनत्वात् पैतृकवात्सल्यात् सर्वेषां प्राणिनां सुमित्रत्वाच्चेत्यनया दर्शयति। यथा। शुक्रः=विद्यया ज्ञानेन च भासमानस्तपस्वी। यद्वा। दीप्तिमान् सूर्य्यादिपदार्थः। यमिन्द्रम्। न अपस्पृणोति=न प्रीणयति प्रीणयितुं न शक्नोतीत्यर्थः। तथा दुराशीर्योगी समाधिसिद्धः पुरुषः। यद्वा। दुर्निरीक्ष्यं नक्षत्रादि। न अपस्पृणोति=सन्तोषयितुं न शक्नोति। तथा तृप्राः=तर्पका अध्वर्युप्रभृतयो दानाद्युपकारैर्जगत् तोषयितारो वा। न अपस्पृण्वते=न प्रीणयन्ति। किं विशिष्टम् इन्द्रम्। उरुव्यचसम्=उरु विस्तीर्णं व्यचो व्यापनं यस्य स उरुव्यचाः=सर्वव्यापकः सर्वान्तर्यामी वर्तते तमनन्तं महान्तमीश्वरं सान्ताः क्षुद्राः कथमिव सन्तोषयितुं शक्नुयुरिति ध्वनिः। पुनः। सुहार्दम्=सुहृदयं सुमित्रम्। यद्यपि स एकपादेन सर्वमावृत्य तिष्ठति तथापि स हि सर्वेषां सुहृद् वर्तते ॥५॥

पदार्थान्वयभाषाः - (यं) यं कर्मयोगिनं (शुक्रः) बलवान् (न, अपस्पृण्वते) न प्रीणयतीति न (उरुव्यचसं) बहुव्याप्तिमन्तं यं (दुराशीः, न) दुष्प्रयोजनो न प्रीणयतीति न (तृप्राः) पूर्णकामाः (सुहार्दं) सर्वोपकारकं तं (न) नापस्पृण्वत इति न ॥५॥