प्र वो॑ य॒ह्वं पु॑रू॒णां वि॒शां दे॑वय॒तीना॑म् । अ॒ग्निं सू॒क्तेभि॒र्वचो॑भिरीमहे॒ यं सी॒मिद॒न्य ईळ॑ते ॥
pra vo yahvam purūṇāṁ viśāṁ devayatīnām | agniṁ sūktebhir vacobhir īmahe yaṁ sīm id anya īḻate ||
प्र । वः॒ । य॒ह्वम् । पु॒रू॒णाम् । वि॒शाम् । दे॒व॒य॒तीना॑म् । अ॒ग्निम् । सु॒उ॒क्तेभिः॑ । वचः॑भिः । ई॒म॒हे॒ । यम् । सी॒म् । इत् । अ॒न्ये । ईळ॑ते॥
SWAMI DAYANAND SARSWATI
अब छत्तीसवें सूक्त का आरम्भ है, उसके पहिले मंत्र में अग्निशब्द से ईश्वर के गुणों का उपदेश किया है।
SWAMI DAYANAND SARSWATI
(प्र) प्रकृष्टार्थे (वः) युष्माकम् (यह्वम्) गुणैर्महान्तम्। यह्व इति महन्नामसु पठितम्। निघं० ३।३। (पुरूणाम्) वह्वीनाम् (विशाम्) प्रजानां मध्ये (देवयतीनम्) आत्मनो देवान् दिव्यान् भोगान् गुणाँश्चेत्र्छन्तीनाम् (अग्निम्) परमेश्वरम् (सूक्तेभिः) सुष्टूक्ता विद्या येषु तैः (वचोभिः) वेदार्थज्ञानयुक्तैर्वचनैः (ईमहे) याचामहे। अत्र बहुलंछन्दसि इति श्यनो लुक्। ईमह इति याञ्चाकर्मसु पठितम्। निघं० ३।१९। (यम्) उक्तम् (सीम्) सर्वतः। प्रसीमादित्योसृजत्। प्रासृजत्सर्वत इति वा। निरु० १।७। इति सीमव्ययं सर्वार्थे गृह्यते। (इत्) एव (अन्ये) परोपकारका बुद्धिमन्तो धार्मिका विद्वांसः (ईळते) स्तुवन्ति ॥१॥
तत्रादावग्निशब्देनेश्वरगुणा उपदिश्यन्ते।
MATA SAVITA JOSHI
या सूक्तात सर्वांचे रक्षण करणारा परमेश्वर व दूतांचा दृष्टान्त देऊन भौतिक अग्नीचे गुणवर्णन, दूतांच्या गुणांचा उपदेश, अग्नीच्या दृष्टान्ताने राजपुरुषाच्या गुणांचे वर्णन, सभापतीचे कृत्य, सभापती असलेल्या अधिकाऱ्याचे कथन, अग्नी इत्यादी पदार्थांनी उपयोग करून घेण्याची रीत, माणसांची सभापतीला प्रार्थना, सर्व माणसांनी सभाध्यक्षांबरोबर मिळून दुष्टांना मारणे व राजपुरुषाचा सहायक अशा जगदीश्वराच्या उपदेशाने या सूक्ताच्या अर्थाची पूर्व सूक्ताच्या अर्थाबरोबर संगती जाणली पाहिजे.
